Cách đây 65 năm, trong lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của dân tộc ta còn đang ở thời kỳ gian khổ, ác liệt nhất, theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 27/3/1948 Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Chỉ thị đẩy mạnh phong trào thi đua ái quốc để động viên mọi lực lượng tham gia kháng chiến và kiến quốc. Để triển khai Chỉ thị này, ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi về thi đua ái quốc.
Xuất phát từ quan niệm “thi đua là bản tính của con người”, sau khi khẳng định “công việc hàng ngày chính là nền tảng của thi đua”, “là gốc rễ của thi đua”, “thi đua hàng ngày, thường xuyên, liên tục” là động lực thúc đẩy cuộc sống và xã hội phát triển đi lên không ngừng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nâng thi đua lên một tầm tư tưởng mới : “Thi đua là yêu nước”. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, thi đua không chỉ là hoạt động tích cực và sáng tạo trong công việc hàng ngày, trong lao động sản xuất ra của cải vật chất, mà còn là hoạt động tinh thần, hoạt động tư tưởng, là biểu hiện của lòng yêu nước, biểu hiện tình cảm đối với quê hương đất nước, Tổ quốc và đồng bào; là tấm lòng, là trái tim và khối óc hết lòng phấn đấu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc giành độc lập, tự do, thống nhất cho Tổ quốc, phấn đấu cho đất nước ngày càng giàu mạnh, xã hội ngày càng văn minh, nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.
Quan niệm “thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua” làm cho phong trào thi đua của nhân dân ta có sức mạnh tinh thần lớn lao, tồn tại lâu bền, không ngừng phát triển gắn liền với sự phát triển đi lên của đất nước, của dân tộc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi thi đua là động lực phát huy lòng yêu nước; qua phong trào thi đua mà bồi dưỡng, nâng cao lòng yêu nước, cụ thể hoá lòng yêu nước bằng hành động thực tế trong chiến đấu, lao động sản xuất và học tập. Và cũng từ lòng yêu nước mà thúc đẩy thi đua, nâng cao hiệu quả thi đua.
Việc gắn thi đua với yêu nước, yêu nước với thi đua đã làm cho phong trào thi đua của nhân dân ta mang bản sắc riêng - bản sắc Việt Nam với tinh thần dân tộc cao cả, ý thức tự lập, tự cường, năng động, sáng tạo trong đấu tranh xây dựng non sông đất nước; tinh thần dũng cảm, kiên trung, bất khuất, đức hy sinh tận tụy, quên mình, xả thân vì nghĩa lớn trong đấu tranh bảo vệ Tổ quốc; tình nghĩa thủy chung, khoan dung, nhân hậu, mực thước, cao thượng trong quan hệ bạn bè; tinh thần lạc quan, luôn tin tưởng vào chính nghĩa và chính bản thân dân tộc mình trên con đường phát triển mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn.
Để phong trào thi đua ái quốc sôi nổi, rầm rộ, đạt kết quả cao, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: Phong trào thi đua cần phải có mục đích rõ ràng, nội dung thiết thực, cách làm phải khéo léo. Người đặc biệt quan tâm đến ý nghĩa của phong trào thi đua yêu nước. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954), Người chỉ rõ mục đích của phong trào thi đua yêu nước trong công nhân và nông dân là tăng gia sản xuất và tiết kiệm để cải thiện đời sống tinh thần và vật chất của quân và dân. Mặt khác, cung cấp đủ lương thực, thực phẩm và các nhu yếu phẩm cho kháng chiến. Trong quân đội, thi đua giết giặc lập công, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, chuẩn bị chuyển sang tổng phản công.
Nói về nội dung thi đua yêu nước, Người nhấn mạnh việc tăng gia sản xuất cần làm mau, làm tốt, làm nhiều, tiết kiệm nguyên vật liệu, sức lao động và thì giờ. Hai mặt đó luôn hỗ trợ cho nhau. Tiết kiệm giúp tăng gia. Tăng gia để thực hành tiết kiệm. Trên mặt trận thi đua giết giặc lập công, Người chú trọng các việc luyện quân giỏi, diệt nhiều địch, khắc phục khó khăn, chấp hành mệnh lệnh, làm tròn nhiệm vụ, có ý thức tiết kiệm vũ khí, thì giờ.
Về cách thức thi đua, Bác Hồ cũng chỉ rõ: thi đua phải có phương hướng đúng và vững. Nghĩa là phải nâng cao lòng nồng nàn yêu nước và giác ngộ chính trị của mọi người. Người nói: “Thi đua là yêu nước. Yêu nước thì phải thi đua”. Thi đua phải có kế hoạch tỷ mỷ, kế hoạch ấy phải do từng đơn vị nhỏ, từng gia đình, từng cá nhân bàn bạc kỹ, hiểu biết thấu, vui vẻ làm và tự giác tham gia. Nội dung phải thiết thực rõ ràng, đúng mực. Khi đặt kế hoạch tuyệt đối tránh sự sơ xuất, đại khái, quá cao, phiền phức, miễn cưỡng… Thi đua phải khéo kết hợp giữa các nhiệm vụ với nhau. Kết hợp tăng gia sản xuất, công việc hàng ngày với học tập chính trị văn hoá… Thi đua phải có sự lãnh đạo đúng, sự chuẩn bị đôn đốc và tổng kết rút kinh nghiệm, khen chê kịp thời. Thi đua để động viên mọi người tiến bộ, giúp cho đoàn kết chặt chẽ thêm và đoàn kết chặt chẽ để thi đua mãi.
Nói về ý nghĩa của phong trào thi đua, Bác Hồ khẳng định: Thi đua là đoàn kết, bởi vì trong phong trào thi đua, chúng ta thấy đầy đủ các dân tộc Kinh, Thổ, Mán, Mường…; đủ các tín ngưỡng lương có, giáo có; đủ các tầng lớp sĩ, nông, công, thương, binh; đủ các hạng người già, trẻ, gái, trai. Tất cả đều nhằm vào một mục đích chung là tăng gia sản xuất và giết giặc lập công. Người nói thi đua để tăng cường đoàn kết, mà đoàn kết sẽ đẩy mạnh thi đua, đoàn kết ấy là đoàn kết thật sự và rất chặt chẽ. Thi đua cũng là yêu nước. Vì thi đua động viên mọi người làm ra nhiều của cải vật chất cho xã hội, mặt khác thi đua cũng tiết kiệm cho Nhà nước nhiều nguyên vật liệu, như thế sản xuất làm ra nhiều sản phẩm lại hao ít nguyên vật liệu, làm cho dân giàu, nước mạnh, kháng chiến chóng thắng lợi, kiến quốc chóng thành công. Người kết luận: những người thi đua là những người yêu nước nhất. Thi đua là có tinh thần quốc tế và góp sức giữ gìn hoà bình, dân chủ thế giới. Thi đua cũng góp phần giúp cải tạo con người vì thi đua giữa người này với người khác, giữa đơn vị này với đơn vị khác sẽ động viên được mọi người phấn khởi làm ăn, tạo nên những gương người tốt việc tốt. Qua thi đua tạo cho mỗi người tinh thần, ý thức trách nhiệm đối với công việc. Như thế thi đua thực sự đã cải tạo được con người.
Cả nước nghe theo Lời kêu gọi Thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chỉ thị Thi đua ái quốc của Trung ương Đảng đã vững bước tiến lên trong phong trào thi đua ái quốc rộng khắp và lan toả. Các cụ phụ lão thi đua đốc thúc con cháu hăng hái tham gia mọi công việc kháng chiến, kiến quốc. Nhiều cụ già đã trực tiếp chiến đấu với bọn thực dân. Các cháu thiếu niên nhi đồng tham gia phong trào Trần Quốc Toản, thi đua học hành, giúp việc người lớn chiến đấu, sản xuất. Giới công thương thi đua mở mang doanh nghiệp và bao vây kinh tế địch. Đồng bào công nông thi đua sản xuất. Giới trí thức thi đua sáng tạo phát minh. Nhân viên Chính phủ, chính quyền thi đua phụng sự nhân dân, cần kiệm, liêm chính. Bộ đội, dân quân thi đua giết giặc lập công đúng như lời kêu gọi và căn dặn của Bác Hồ.
Tiếp theo Lời kêu gọi Thi đua ái quốc ngày 11/6/1948, ngày 01/8/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh lại có Lời kêu gọi phát động thi đua ái quốc, trong đó Người biểu dương các thành tích đã đạt được như tránh được nạn đói, diệt xong giặc dốt ở một số địa phương, đã thắng nhiều trận vẻ vang; các đoàn thể và cá nhân thi đua đỡ đầu bộ đội và dân quân, các cụ các bà thi đua tham gia Hội mẹ chiến sĩ, nhân dân thi đua mua công trái kháng chiến và nộp thuế, thanh niên thi đua tòng quân, nhi đồng thi đua học tập…
Ngoài lời “cảm ơn và khen ngợi đồng bào, chiến sĩ”, Bác Hồ còn thẳng thắn chỉ ra những khuyết điểm trong công tác thi đua đó là: còn nhiều người, mà trước hết là cán bộ, chưa thật hiểu rõ ý nghĩa của phong trào thi đua ái quốc, tưởng lầm thi đua ái quốc là một việc khác với những công việc hàng ngày; tưởng lầm thi đua ái quốc chỉ nhất thời (thay vì phải trường kỳ). Nhiều nơi đặt kế hoạch thi đua không sát với hoàn cảnh, không sát với địa phương. Nơi thì đặt kế hoạch to quá, rồi không làm nổi. Nơi thì ban đầu làm quá ồ ạt, đến nỗi ít lâu sau thì đuối sức đi, không tiếp tục thi đua được. Nơi thì mỗi một đoàn thể, mỗi một ngành đều có một kế hoạch riêng mà kế hoạch thì không ăn khớp với nhau, thành thử “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”.
Nhân dân thì bù đầu, không đủ sức mà theo tất cả các kế hoạch và cũng không biết nên theo kế hoạch nào. Nhiều nơi có kinh nghiệm, hoặc kinh nghiệm thành công, hoặc kinh nghiệm thất bại, nhưng không biết trao đổi cho nơi khác, để tránh cái dở, học cái hay của nhau. Nơi thì các ban vận động thi đua chỉ biết làm theo chỉ thị của cấp trên, Trung ương gửi chỉ thị thế nào, Khu cứ nguyên văn gửi xuống tỉnh, Tỉnh cứ nguyên văn gửi xuống huyện, Huyện cứ nguyên văn gửi xuống xã, chứ không biết điều tra kỹ lưỡng, áp dụng thiết thực.
Để có thể “sửa chữa khuyết điểm”, Bác đã dạy chúng ta rằng: “công việc hàng ngày chính là thi đua. Từ trước đến giờ ta vẫn ăn, vẫn mặc, vẫn ở. Nay ta thi đua ăn, mặc, ở cho sạch, cho hợp vệ sinh, cho khỏi đau ốm. Xưa nay ta vẫn làm ruộng, nay ta thi đua làm cho đất ruộng tốt hơn, sản xuất nhiều hơn. Thi đua là phải trường kỳ, là phải giải thích cho mọi người dân hiểu rõ rằng: thi đua ái quốc là lợi ích của mình, lợi ích của gia đình và lợi ích cho làng, cho nước, cho dân tộc. Mọi người dân đều hiểu rõ thì tất cả mọi khó khăn đều giải quyết được, tất cả mọi khuyết điểm đều sửa chữa được”.
Năm nay, kỷ niệm 65 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Thi đua ái quốc, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân quận 8 ra sức thực hiện phong trào thi đua yêu nước để hoàn thành nhiệm vụ chính trị, các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2013; góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ quận 8 lần thứ X nhiệm kỳ (2010 – 2015)./.
BAN TUYÊN GIÁO QUẬN UỶ QUẬN 8