1. Ngắt toàn bộ hệ thống điện.
2. Đưa toàn bộ các hóa chất chưa bị cháy ra ngoài, chú ý sự nguy hiểm và độc hại của chúng, đặc biệt là các hóa chất có dán nhãn nguy hiểm cháy, nổ.
3. Căn cứ vào loại hóa chất có mặt chủ yếu trong phòng thí nghiệm mà sử dụng các phương tiện và chất chữa cháy phù hợp:
- Nước: nước có tác dụng thấm ướt, làm nguội, dập tắt lửa và đề phòng lửa lan rộng khi phun lên các vật liệu chưa kịp di chuyển ở gần chỗ cháy. Tốt nhất là sử dụng nước phun tia nhỏ với giọt nước có kích thước cỡ 0,3 - 0,8 mm. Nước sử dụng có hiệu quả khi dập cháy các vật rắn thông thường như gỗ, giấy, than, cao su, vải và một số chất lỏng hòa tan trong nước (axit hữu cơ, axeton, rượu bậc thấp).
- Không sử dụng nước khi:
Dập đám cháy nơi có các thiết bị đang có điện.
Khu vực cháy có các chất phản ứng mạnh với nước.
Dập đám cháy hydrocacbon và các chất lỏng không hòa tan trong nước là có tỷ trọng nhẹ hơn nước. Các chất này nổi lên mặt nước và làm đám cháy lan rộng.
Khi cháy do dầu, các chất lỏng có nhiệt độ cao hoặc các chất rắn nóng chảy dễ sôi, nổ, sủi bọt…
Nước có thể làm hư hỏng nhiều loại máy móc thiết bị.
- Bình CO2: CO2 được nén áp suất cao (thường là 60 atm). Khi CO2 lỏng bay hơi sẽ làm lạnh và bao phủ vùng cháy bởi dạng tuyết khô.
Ưu điểm: dễ sử dụng, nhất là trong các đám cháy nhỏ, CO2 không làm hư hỏng máy móc thiết bị, kể cả thiết bị đang có điện. Lượng CO2 trong bình được xác định bằng cách cân bình.
- Không được sử dụng CO2 trong các trường hợp sau:
Cháy quần áo trên người (do tuyết CO2 lạnh sẽ làm hại phần da hở).
Cháy kim loại kiềm, magie, các chất cháy có khả năng tách oxy (peroxit, clorat, nitrat kali, permanganat…), các chất lỏng cơ kim như nhôm ankyl (tuy nhiên khi kim loại kiềm và các chất cơ kim đang sử dụng trong dung môi hữu cơ cháy mà vẫn có thể sử dụng CO2).
CO2 ít hiệu quả khi dập lửa do các vật liệu mục nát cháy.
- Vải Amian: dùng để dập cháy ở diện tích nhỏ (<1 m2). Vải amian không cháy, ngăn cách oxy không khí với vật cháy để dập lửa. Chỉ mở vải amian phủ lên đám cháy khi nhiệt độ đã xuống thấp, tránh sự bùng cháy trở lại của vật liệu dễ cháy. Để làm nguội nhanh, có thể dùng bình bọt CO2 phun lên vải amian để dập lửa khi cháy quần áo trên người. Tuy nhiên amian là vật liệu bị hạn chế sử dụng vì có thể gây độc hại cho con người.
- Cát khô: cát khô có thể sử dụng để dập đám cháy chứa những lượng nhỏ chất lỏng, chất rắn khi không được dùng nước để dập cháy.
- Bình bọt hóa học cầm tay:
Bình chứa dung dịch Natri bicarbonat (NaHCO3) và chất hoạt động bề mặt, trong bình còn có một cốc thủy tinh hoặc PE chứa axit sulfuric hoặc hổn hợp axit sunfuric và sắt sulfat
Sử dụng: lật ngược bình, NaHCO3 phản ứng với axit sunfuric sinh ra CO2 tạo bọt, cách ly ngọn lửa và không khí, làm nguội vật cháy.
Nhược điểm: Bọt chứa axit và muối → dẫn điện tốt → chỉ sử dụng khi đã ngắt mọi nguồn điện. Không sử dụng được ở nơi có các chất có thể phản ứng với nước gây nổ, tách khí cháy, khí ăn mòn, tỏa nhiêt… (VD: có hóa chất peroxit, hidrua, cacbua, anhidrit, cơ kim…). Không sử dụng được ở nơi có thiết bị, hóa chất có thể bị ăn mòn, hư hỏng vì bọt chữa cháy. Thường chỉ dùng để dập các đám cháy lớn khi các phương tiện khác ít hiệu quả.
- Bình bọt khí cầm tay: chứa dung dịch chất tạo bọt nồng độ 6% + CO2 nén nạp riêng. Sử dụng khi bật khóa, CO2 tạo áp suất khoảng 10 atm, phun ra kéo theo dung dịch tạo bọt.
Nhược điểm: giống bình tạo bọt hóa học cầm tay.
- Bình bột cầm tay: chứa bột dập cháy (VD: natri cacbonat và phụ gia, amoni phosphat và phụ gia, hoặc một số chất khác) + khí trơ nén trong một bình nhỏ gắn với vỏ bình. Sử dụng để dập cháy khi không có các phương tiện dập cháy khác, hoặc các phương tiện dập cháy khác kém hiệu quả. Hiệu quả tốt khi dập các đám cháy kim loại kiềm, kiềm thổ, cơ kim, hydrua kim loại. Ít độc hại, ít hoặc không làm hư hỏng thiết bị, không có nguy cơ bị điện giật.
Nhược điểm: lớp bột phủ phải đủ dày để không bị cháy bùng trở lại. Tùy bột nạp bình mà phạm vi sử dụng khác nhau. VD: Natri bicacbonat không sử dụng cho đám cháy kim loại kiềm vì khi nóng nó phân hủy thành CO2 và H2O, các chất còn lại tương tác với kim loại kiềm nóng và làm chúng cháy mạnh hơn.
4. Khi xảy ra cháy, nổ tìm mọi cách báo cháy nhanh nhất cho lực lượng Cảnh sát PC&CC theo số máy 114, cho Công an nơi gần nhất đồng thời tổ chức chữa cháy và cứu nạn kịp thời, có hiệu quả.
Hãy tích cực phòng cháy trước khi quá muộn!
TẤN TÀI-PHÒNG CẢNH SÁT PC&CC QUẬN 8